Formule 1 is ‘een mannenfeestje’ met veel gezuip en ‘lompe praat’

Het is zaterdagochtend dringen in de trein van 08.26 uur van Haarlem naar Zandvoort. Het overgrote deel van de passagiers is man en staat met oranje petjes en zwarte Red Bull-shirts tegen elkaar aan geperst. In de coupé ruikt het naar koffie. Een enkeling trekt een blikje Heineken open, en eet er een krentenbol bij.

Een klein uur later op de officiële 538 Dutch Grand Prix-camping, waar dit weekend plaats is voor 2.200 bezoekers, zijn al tientallen bezoekers overgestapt op bier. De 39-jarige Hans Nijssen uit Eindhoven staat hier met vrienden („een man of dertig”) in een grote evenemententent om aan de bulderende regen te ontkomen.

Van een biertje houdt de groep wel. Zijn eerste dronk hij rond negen uur, vertelt Nijssen rond kwart voor tien, de tweede staat voor zijn neus op tafel. „Ik giet er ’s ochtends eerst twee koppen koffie in, en daarna is het gewoon goan.” Hoeveel hij drinkt op een dag, houdt hij niet bij. „Ik denk ongeveer ieder half uur een nieuwe.”

Toen vorig jaar juli tijdens de Grand Prix van Oostenrijk berichten verschenen over ongewenst gedrag richting vrouwen door met name Nederlandse fans, kwam mondjesmaat ook een discussie over alcoholconsumptie tijdens de Formule 1 op gang. Sommige vrouwen meldden op sociale media dat tijdens het weekend hun jurken werden opgetild en hun lichamen betast.

Helena Hicks, oprichter van de website Females in Motorsport, pleitte er destijds in NRC voor dat de Formule 1 seksisme in de sport moet erkennen en een gesprek moet voeren over overmatig drinken. „Er liggen tijdens een raceweekend mensen knock-out op de tribune, omdat ze te veel gedronken hebben. Met drank op gaan ze rare dingen doen.”

Tegen hun zin betast

Een unicum bleek Oostenrijk niet. Toen een kleine twee maanden later de race in Zandvoort gereden werd, meldden zo’n honderd vrouwen ongewenst gedrag bij de Nederlandse fanclub Formule 1 Vrouwen. Deze vrouwen hoorden bijvoorbeeld dat ze „gewoon hard genomen” moesten worden, werden betast of kregen ongewenst zoenen op de mond. „Je kunt het zo gek niet bedenken of vrouwen hadden er tijdens de Formule 1-race in Zandvoort last van”, zei fanclubvoorzitter Svenja Tillemans eerder deze week tegen NRC.

Om zulk gedrag dit jaar te voorkomen, trof organisator Dutch Grand Prix maatregelen rond het circuit en op de officiële camping. Beveiligers zijn extra gebrieft om ongewenst gedrag tegen vrouwen te herkennen en in te grijpen. Van vrijdagochtend tot zondagavond zijn ook twee vertrouwenspersonen van de GGD Kennemerland aanwezig op het terrein rond het racecircuit. Het beperken van de verkoop van alcohol deed de Dutch Grand Prix niet, tot ongenoegen van Tillemans. „Je moet alcoholmisbruik zien te voorkomen. Het zuipen is echt een heel groot probleem.”

Moeilijk te zeggen is of de maatregelen grensoverschrijdend gedrag daadwerkelijk voorkomen. De GGD doet geen uitspraken over hoeveel meldingen binnenkomen. En ook Svenja Tillemans, van de vrouwenfanclub, wil niet kwijt of zij signalen van vrouwen heeft gehad heeft gehad. Hoeveel bier er door de taps vloeit is ook niet duidelijk; dat registreert de Dutch Grand Prix niet.

In de evenemententent op de camping noemt de Eindhovense Hans Nijssen de sfeer dit weekend „gemoedelijk”. Ja, een grote groep drinkende mannen bij elkaar kan op een gegeven moment baldadig worden. Zeker wanneer mannen zo in de meerderheid zijn als tijdens een Grand Prix. Op de camping is de man-vrouw verhouding volgens de organisatie ongeveer 80-20.

„Als je honderdduizend kerels bij elkaar zet en er lopen een paar vrouwen met een leren broek voorbij, dan wordt er weleens gefloten”, zegt Nijssen. Dat er dit jaar aandacht is voor de (sociale) veiligheid van vrouwen en er vertrouwenspersonen zijn ingeschakeld, noemt hij „een beetje overdreven allemaal”.

‘Weekendje weg van huis’

Ronald van Loon (52), die een paar meter verderop staat, is wél te spreken over de maatregelen. „Ik was vorig jaar in Oostenrijk, daar heb ik echt veel vrouwonvriendelijk gedrag gezien. Zangkoren met ‘daar moet een piemel in’, dat soort werk”, zegt hij, leunend op een statafel. Ook hij vindt de hoeveelheid drank die er bij een aantal bezoekers doorheen gaat problematisch. „Sommige mannen zijn een weekendje weg van huis, beginnen om 09.00 uur met drinken, stoken elkaar op. Dan krijg je dat.”

Taferelen als in Oostenrijk heeft Van Loon in Zandvoort nog niet gezien. Hij is hier sinds vrijdagmiddag met zijn vriendin Veronica (52), die naast hem de inhoud van haar toilettas over de statafel heeft uitgestald. Ze buigt zich voorover en maakt zich op in een grote handspiegel. Achter haar buldert een man, terwijl hij zijn vrienden op haar billen wijst en een heupbeweging maakt: „Hebbie voor mij ook een lekker lippenstiffie?!” Ze trekt haar wenkbrauwen op en gaat onverstoorbaar verder met het aanbrengen van haar foundation.

Veronica, die niet met haar achternaam in de krant wil, is hier voor haar vriend. Een mannenfeestje vindt ze de Grand Prix zeker, al heeft ze zich tot nu toe niet onveilig gevoeld. „Ik werk op een middelbare school, dus ik weet wel hoe ik met pubers om moet gaan. Wel jammer dat er op de camping nergens plek is om even je make-up te doen.”

Fanclubvoorzitter: ‘Vrouwen niet veilig bij Formule 1’

Zo’n twintig andere vrouwen die zaterdag in Zandvoort zijn, hebben vergelijkbare ervaringen. Bibi Hinrichs (31) heeft het over een „mannensfeertje” en „lompe mannenpraat”. „Je hoort ze onderling grapjes maken over het thuisfront, bijvoorbeeld, of over ‘lekkere wijven’. Maar de sfeer is verder heel goed.” Onveilig voelt ze zich allerminst.

Verrijdbare barren

In Zandvoort zelf, waar ook drommen mensen komen, optredens plaatsvinden en kroegen in verrijdbare barren bier schenken, zijn geen vertrouwenspersonen ingezet. Dat is niet nodig, zegt burgemeester David Moolenburgh (CDA), omdat het dorp op een gemiddelde zomerdag in het weekend „ook zo’n honderdduizend bezoekers krijgt”. „Horecaondernemers in Zandvoort zijn prima in staat zelf slecht gedrag te herkennen en in te grijpen.”

Wel zijn er meer beveiligers – „minimaal het dubbele” – op straat dan gewoonlijk. Supermarkten mogen geen alcohol meer verkopen na drieën – al weet een enkele inwoner van Zandvoort dat in eigen voordeel te draaien. Meerdere mensen zijn vrijdag door handhavers aangesproken omdat ze „uit hun raam” alcohol verkochten, aldus de burgemeester.

Tegen het einde van de middag, een uur of vijf, loopt Zandvoort vol met racefans. De kwalificaties zijn voorbij, honderdduizend mensen zagen Max Verstappen pole position pakken. In de Haltestraat, door Heineken omgedoopt tot ‘pitstraat’, schalt ‘I’m Every Woman’ van Whitney Houston door de boxen.

De Zandvoortse Evi Smits (18) staat achter de bar. Ze vindt het Formule 1-weekend heerlijk, van mannen heeft ze niet zo’n last. „Ze flirten wel wat meer met je, maken soms schuine opmerkingen. Maar ik weet precies waar de beveiliging staat”, zegt ze terwijl ze naar een handhaver wijst, „dus onveilig voel ik me helemaal niet.”